Debata „Bezpieczeństwo systemu energetycznego w Polsce”

Bezpieczeństwo polskiego systemu energetycznego stanowiło temat przeprowadzonej 12 kwietnia internetowej debaty zorganizowanej przez Fundację Polska Debatuje. W moderowanej przez Marcina Kolago dyskusji udział wzięli eksperci z różnorodnym, pozwalającym omówić zagadnienie z wielu stron doświadczeniem: Marta Anczewska z fundacji WWF Polska, prezes zarządu Związku Cyfrowa Polska Michał Kanownik oraz Marcin Kraśniewski z World Energy Council. Wszyscy uczestnicy wskazywali, że bezpieczeństwo systemu jest kluczowym uwarunkowaniem czekającej nas transformacji energetycznej. Konieczność głębokiej przebudowy polskiej sieci energetycznej oznaczać będzie w najbliższej przyszłości pojawienie się nowych szans dla polskiej gospodarki. Nie oznacza to jednak, że nie będą z tym związane również pewne zagrożenia.

Marta Anczewska omawiała problem tzw. luki węglowej, która może wpłynąć na brak opłacalności elektrowni węglowych po 2025 r. Zastępowania węgla gazem ekspertka określiła jako błędną strategię nieprzystającą do warunków nowoczesnej gospodarki. Wypełnienie luki węglowej powinno jej zdaniem nastąpić poprzez zdecydowane przyspieszenie rozbudowy energetyki wiatrowej oraz magazynów energii. Oceniła opublikowaną w ostatnim roku “Politykę energetyczną Polski do 2040 r.” jako dokument spóźniony w wymiarach takich jak ocena tempa rozwoju fotowoltaiki czy wzrost cen uprawnień do emisji.

Marcin Kraśniewski poruszył problem potencjalnych zagrożeń wynikających z niedocenienia problemu bezpieczeństwa sieci elektroenergetycznych. Wskazał, że w regulacji fotowoltaiki powinniśmy wykorzystać europejskie doświadczenie z rynku telekomunikacji. Zdaniem eksperta, krytyczna infrastruktura energetyczna powinna być traktowana z taką samą uwagą jak krytyczna infrastruktura telekomunikacyjna. Dr Kraśniewski posłużył się przykładem USA, gdzie import infrastruktury smart grid, w tym części takich jak optymalizatory mocy, z Chin wyprodukowanej przez jedną, dominującą spółkę, został ograniczony z uwagi na potencjalne zagrożenia szpiegowskie i bezpieczeństwa dostaw. Podając za przykład ostatnie działania Komisji Europejskiej, podkreślał możliwość zmniejszenia konsumpcji energii przez nadal zaniedbywaną w Polsce rozbudowę transportu kolejowego.

Na kluczową rolę poszukiwania synergii między rynkiem energii, technologią oraz bezpieczeństwem narodowym w budowaniu nowoczesnej gospodarki zwracał uwagę Michał Kanownik. Za niedoceniany uznał zarówno potencjał masowej wymiany urządzeń na energooszczędne, jak i możliwość wykorzystania środków z Funduszu Odbudowy czy nowego budżetu unijnego do inwestycji w innowacje. Podkreślał znaczenie cyberbezpieczeństwa sieci elektroenergetycznych. Pozytywnie ocenił działalność graczy rynkowych w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii, jednocześnie zaś wskazał na konieczność aktywnej postawy państwa w obszarach takich jak walka z ubóstwem energetycznym oraz dekarbonizacja transportu.

Stanowiska ekspertów są dowodem na to, jak kluczowym zagadnieniem jest zapewnienie bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej. Wśród uczestników spotkania panowała zgoda co do konieczności rozumienia bezpieczeństwa energetycznego jako zagadnienia ważnego nie tylko dla rządów, ale bezpośrednio wpływającego na portfele i zdrowie obywateli. Należy zwrócić uwagę na to, że nie tylko nieodnawialne źródła energii są przedmiotem geopolitycznych rozgrywek – stają się nią również energia odnawialna. Omówiony podczas debaty przykład części paneli fotowoltaicznych sterowanych za pomocą internetu i produkowanych przez jednego, dominującego dostawcę o budzącej kontrowersje działalności w sektorze telekomunikacyjnym, każe zadawać pytania, czy Polska jest przygotowana do tego, żeby zadbać o bezpieczeństwo energetyczne obywateli. Temat ten prawdopodobnie będzie przedmiotem wielu dyskusji w nadchodzących latach.